18. yüzyılda Fransa’nın toplumsal yapısı üç temel sınıfa ayrılmıştı -Geniş topraklara ve ayrıcalıklara sahip asiller sınıfı, -Kilise veya din adamlarından oluşan ruhban sınıfı, -Burjuva ve köylülerden oluşan halk sınıfı. Bu üç sınıfın üstünde de kral ve ailesi geliyordu.

Yeni buluşların üretime uygulanması ile üretimde insan ve hayvan gücünün yerini makineler almaya başladı. Makineleşme ilk olarak İngiltere’de dokumacılık alanında uygulandı.

Bankacı, tüccar ve sanayici gibi halk sınıfından zengin kimselerin oluşturduğu burjuvazi ve aydınlar, ekonomik güçleri olduğu hâlde sosyal ve siyasal hayatta aynı güç ve etkiye sahip değillerdi. Temel çatışma, burjuvazi ile asiller arasındaydı. Asillerin etkin oldu- ğu, eşitsizliğe ve ayrıcalıklara dayanan bir düzen vardı. Burjuvazi, halk kitlelerini ve köylüleri de yanına alarak bu düzeni değiştirmek istemiştir.

Fransa’da yaşanan bu gelişmeler yeni bir devlet anlayışı ve yeni bir dünya görüşü ortaya koyarak bir inkılaba dönüştü. Kökleşmiş siyasal ve sosyal düzeni yıkan bu inkılap, Fransa sınırlarını aşarak dünyaya yayıldı. Ancak beraberinde Fransa’ya karşı birtakım tepkiler de doğurdu. Bu tepkilerin temel nedeni, ihtilalin temel siyasi dayanağı olan “millî irade” kavramı oldu.

Yaşanan süreç Avrupa’da ihtilallerin çıkmasına, toplumsal ve siyasal yapıda demokratik gelişmelere zemin hazırladı. Fransız İhtilali, 18. yüzyılda Avrupa’da yaşanan bu gelişmelerin önemli bir sonucu olarak ortaya çıktı.

Filozof ve aydınların düşünceleri de Fransız İhtilali’ne zemin hazırlamıştır. Montesquieu (Montesku), Jean JacTues Rousseau (Jan Jak Russo), Diderot (Didero) ve Voltaire (Volter) gibi Aydınlanma dağı’nın önemli insanlarının düşünce ve eserleri mevcut düzenin doğru ve adaletli olmadığını,daha iyi bir toplum düzeninin var olabileceğini göstermiştir.

Millî irade kavramının bir başka yansıması da milletlerarası düzenin bozulmasıdır. Alsace (Alsas) topraklarında bulunan ve halkının çoğunluğu Fransız olan birtakım prenslikler, 1790’da Fransa’ya katıldıklarını ilan ettiler. dünkü Alsace halkı millî iradesini bu yönde kullanmıştı. Aynı davranış bir yıl sonra, Papalık Devleti’ne bağlı olan Avignon (Avinyon) halkında da görüldü. Milliyetçilik olarak da adlandırılan bu anlayış, özellikle sınırları içinde çeşitli millî azınlıkları barındıran devletleri korkuttu. İşte bu korkular, Avrupa devletlerini Fransa ile çatışmaya sürükledi. Amaçları Fransa’da eski düzeni geri getirmekti.

18. yüzyıl, Avrupa’da bütün gözlerin doğanın ve insanın taşıdığı sırlara çevrildiği bir merak çağı- dır. Hemen her sınıftan insan, ortaya konan bilimsel sonuçları büyük bir hayranlıkla takip ediyordu. Halka açık dersler ve sergiler bilim zevkini toplumsal tabana yayıyordu. Eleştirel düşünce ve akıl, bilimsel sorunlar yanında siyasal ve sosyal tüm kurumlara uygulanmaya ve kilisenin otoritesini sarsmaya başladı. Aydınlanmacı düşünürlerin çabaları halkın bilinçlenmesini, mutluluk ve özgürlük isteklerini artırdı. Yaşanan süreç Avrupa’da ihtilallerin çıkmasına, toplumsal ve siyasal yapıda demokratik gelişmelere zemin hazırladı. Fransız İhtilali, 18. yüzyılda Avrupa’da yaşanan bu gelişmelerin önemli bir sonucu olarak ortaya çıktı.

Fransız İhtilali’nin başarıya ulaşmasından sonra “Kurucu Meclis” oluşturma kararı alındı ve asillerin bütün ayrıcalıkları kaldırıldı. Kilisenin de bütün malları devlet tarafından alınarak ayrıcalıkları kaldırıldı, laik anlayışın temelleri atıldı. 9ergi adaleti yanında bütün vatandaşların askerî ve sivil memurluklara atanabilmesi sağlandı. “İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi” yayımlandı. Egemenliğin millete ait olduğu, insanların eşit olduğu, hürriyet, mülkiyet ve güvenlik haklarının temel insan hakları olduğu, siyasal görüş ve dinî inançlarından dolayı hiç kimsenin kınanamayacağı kabul edildi.

Aydınlar, halk kitlelerini ve köylüleri de yanına alarak bu düzeni değiştirmek istemiştir.

Sanayi inkılabı, şehirlerde kurulan fabrikalarla hizmet sektörünü de geliştirdi. Köylerden kentlere göçleri artırdı. Fabrikalarda çalışan insanlar işçi sı- nıfını oluşturdu. Büyük şirketler kuruldu ve bankacı- lık sektörü gelişti. Buharlı tren ile buharlı gemi, ula- şım ve iletişimi geliştirdi. Kara yolu ve demir yolu yapımı hız kazandı.

Yeni buluşların üretime uygulanması ile üretimde insan ve hayvan gücünün yerini makineler almaya başladı. Makineleşme ilk olarak İngiltere’de dokumacılık alanında uygulandı. 1784’te James Watt’ın buluşuyla buhar gücünün bütün makinelere uygulanabilir olması yeni bir dönemin başlangıcı oldu. Makineleşme ve diğer teknik gelişmeler, 18. yüzyıl sonlarına gelindiğinde İngiltere’ye diğer ülkeler karşısında büyük bir üstünlük kazandırdı.